Print

.: جايگاه بقاع متبركه و اماكن مذهبي در توسعه گردشگري

از ويژگي هاي مهم صنعت توريسم، سفرهاي زيارتي و گردشگري و مذهبي است كه ريشه اي عميق در مذهب دارد. پژوهش هاي جهاني نيز نقش اعتقادات ديني را در سفرها وفعاليت هاي جهانگردي بسيار مؤثر دانسته اند. رشد جمعيت و فرو ريختن ارزش هاي فرهنگي، به ويژه در جوامع صنعتي، باعث عميق شدن اعتقادات سنتي و مذهبي در مردم شده است. 

از ويژگي هاي مهم گردشگري، توريسم مذهبي است. جهانگردي مذهبي به معناي بازديد گردشگران از مكان هاي مقدس مانند زيارتگاه ها، اماكن متبركه، مقابر امامزاده ها و نظاير آنها مانند قدمگاه ها است. در ميان گروهي از مكان هاي مقدس دين خود، بازديد مي كنند وبه زيارت مي آيند كه در كشورما، مسلمانان به ويژه شيعيان اين گروه را تشكيل مي دهند. دسته دوم گروهي هستند كه از مكان هاي مقدس ديگر اديان ديدن مي كنند همچون مسيحيان كه مشتاق زيارت بقاع متبركه مسلمانان هستند. در ايران كليساهاي قديمي و باستاني مهمي وجود دارد كه مورد استقبال زائرين زيادي قرار مي گيرد، مانند كليساي وانك در اصفهان يا كليساي طاووس مقدس در آذربايجان غربي كه افزون بر جذب گردشگران مسيحي و به ويژه ارامنه، همواره مورد بازديد خيل عظيمي از مسلمانان قرار مي گيرد. معابد زرتشتيان و آتشكده هاي آنان در يزد از اين نمونه به شمار مي روند.

سفرهاي مذهبي ممكن است صرفاً زيارتي باشد و حتي با توجه به دستورات اسلام واجب گردد؛ مانند سفرحج وبعضي سفرهاي زيارتي با سياحت و تفريح توام است. سفر زيارتي، جلوه هاي ملكوتي از سفر است. زنگار گناهان از دل مي زدايد و روح اميد و حركت را در انسان زنده مي كند. حضرت رسول اكرم(ص) به زيارت قبور شهدا مي رفتند و مؤمنان را در به زيارت سفارش مي فرمودند. شيعيان آن حضرت بعد از رحلت ايشان به اين سفارش عمل نموده اند. 

گردشگري مذهبي به ويژه در فرهنگ ايرانيان از جايگاه ويژه اي برخوردار و از برنامه هاي اساسي زندگي است و بيشترين سفرها را سفرهاي زيارتي تشكيل مي دهد. 

برابر آمار سازمان اوقاف كشور، حدود 4780 زيارتگاه در ايران وجود دارد كه حرم هاي مطهر حضرت امام رضا(ع) در مشهد مقدس، حضرت معصومه(س) در قم، حضرت عبدالعظيم (ع) در ري، حضرت شاهچراغ در شيراز و حرم مطهر حضرت امام خميني(ره) بيشترين زائران را دارا هستند. آنچه در همه اين زيارت ها مهم است، هدف از زيارت است. مهمترين هدف زائران از زيارت اماكن متبركه، متوسل شدن به قبور اهل بيت عليهم السلام و اولياء براي شفاعت خويش در نزد باريتعالي است. بدينوسيله به درگاه خداوند متعال تقريب مي جويند و عاشقانه قلوبشان از رحمت او بهرهمند و ديدگانشان منور مي گردد. 

به هر حال، نگاه ويژه به گردشگري مذهبي و تلاش براي ارائه خدمات بهتر و تشكيل امور زائران و بازديدكنندگان كه اصلي ترين عامل رونق زيارتگاه ها هستند بسيار ضروري است. توجه به اين مهم علاوه بر اثرات مثبت اقتصادي، در زمينه جذب جهانگردان خارجي اثرات تبليغي مفيد و بازتاب گسترده بين المللي داشته كه نتايج مطلوب پر ثمري براي كشورمان به همراه خواهد داشت. 

محمد حسين رستگار